Crkve Krupnja [Glavni indeks]

Crkva svetog uspenja Presvete Bogorodice u Dobrom Potoku (16. vek) Crkva svetog uspenja Presvete Bogorodice u razdoblju od 1528-1938 Legende o Dobropotočkoj crkvi O Dobropotočkoj Crkvi danas i njenom okružju Sveštenoslužitelji Arhitektura i slikarstvo Crkvena riznica Staro groblje

Crkva svetog uspenja Presvete Bogorodice u razdoblju od 1528-1938

Crkva Sv. Uspenja presvete Bogorodice nalazi se oko kilometar severno iznad Krupnja, pored starog krupanjskog groblja, danas na granici sela Lipenovića i grada Krupnja. Mesto gde se crkva nalazi zove se Dobri Potok po selu Dobri Potok u kome se crkva nalazila po turskom popisu iz 1528. godine. Tokom vremena izbrisalo se ime Dobri Potok jer je dominiralo ime do sela Lipenovića.¹⁸

Ovo je prva krupanjska crkva jer u samom Krupnju u vreme Dubrovčana postojala je katolička crkva Sv. Petra, a za vreme Turaka džamija. Jedino mesto sklonjeno zbog istorijskih prilika bilo je Dobri Potok. Tako su Krupnjani ovde sagradili crkvu, a do njega osnovali i svoje prvo groblje.

Postanak crkve pripisuje se dalekim vremenima, ali mi nemamo pouzdanih pisanih podataka o njenom podizanju. Po zapisima iz 1893. godine pominju se u porti crkve ostaci ruševina neke stare crkve tzv. "bogumilske crkve", ali danas tih tragova nema.¹⁹

Prvi pisani pomen crkve u Dobrom Potoku jeste u 16. veku gde se u turskim defterima pominje 1528. godine pop Jovan Doselac sa sinovima Vukanom i Jovanom. Godine 1548. pop Vladislav držao je u ruci baštinu Bogoja Jovana, a 1595. godine baština Petra Martina²⁰ nalazila se u ruci pop Jakova isto sveštenika crkve Dobropotočke.

Godine 1600-1604. ističu se žitelji sela Dobri Potok - pop Paun i Aleksa. U to vreme crkva Dobropotočka nalazila se u okviru Zvorničke eparhije.²¹

Dobri Potok 1920. godine - Muzejska zbirka A. Đ. Krupanj

Nažalost, u periodu austrijske vladavine od 1718-1739. godine nemamo nikakvih pisanih podataka o crkvi u Dobrom Potoku. Razlog tome jeste što je samo deo Krupanjskog dikstrita pripadao Austriji (Bastav, Bela Crkva, Mojković, Komirić, Brezovice, Bratačić, Stave, Krasava, Likodra i Vrbić), dok Krupanj i ostala sela Turskoj. Otuda Dobropotočku crkvu ne opisuje Dimitrije Ruvarac iako je dolazio u Belu Crkvu. Nije mogao preko granice u Tursku oblast.²²

U periodu do 1771. godine crkva u Dobrom Potoku je spaljena od Turaka. O ovome nam govore tragovi ugljenisanog drveta pronađenih prilikom kopanja oko samog hrama, kao i tragovi izgorelih greda u zidovima samoga hrama. Po ovome zaključujemo da je crkva bila ozidana kamenom, a da je samo drvena konstrukcija izgorela.²³

U samom hramu s jedne i druge strane vrata nalaze se dve ploče na kojima su upisane godine i tekst o obnovi hrama. Prva je iz 1771. godine, a druga iz 1821. godine. Nažalost. i jedna i druga ploča su nepažnjom majstora osamdesetih godina ovoga veka uništene.

Godine 1826. u crkvi je postavljen novi ikonostas koji je do danas sačuvan. Dveri u Krupnju, a ikone u riznici.

U tevterima arača Rađevskih nahije Podrinjske 1831. godine pominju se sveštenici crkve Dobropotočke pop Sima koji živi u Brštici i pop Ćirko koji živi u Lipenoviću, a koji je iste godine umro.²⁴

Godine 1833. Rađevina i Jadar su zahvaljujući Knezu Milošu Obrenoviću pridruženi Srbiji, a 1835. godine stvaranjem Šabačke eparhije od šabačkog, valjevskog i podrinskog okruga Rađevina pripada ovoj eparhiji sa sedištem u Šapcu.

Iz spiska "Protoprezvitera Rađevski u okrugu Podrinskom" iz 1836. godine saznajemo da je u Dobropotočkoj crkvi služilo više sveštenika: jerej Ćirko Tadić koji je živeo u Krupnju. Njega je rukopoložio Episkop zvornički Gavril u Beloj Crkvi 10. septembra 1824, godine. Parohija mu je bila Krupanj i Radalj; jerej Avakum Stanojević živeo je u Likodri. Rukopoložio ga je Episkop zvornički Gavril 9. marta 1831. godine. Parohija mu je bila Lipenović i Brštica; jerej Panta Krstić živeo je u Cerovi. Rukopoložio ga je Episkop zvornički Gavril 25 marta 1826. godine. Parohija mu je bila Dvorska i Krasava.²⁵

Tokom 19. veka od 1864-11898. godine sveštenik ove crkve bio je Marko Jovanović.²⁶

Za vreme ovoga sveštenika postavljen je novi ikonostas i urađeno nekoliko ikona na platnu rad slikara Teodora Tatića.

Jedini sačuvani inventar crkve Dobropotačke pronašli smo u arhivu crkve u Krupnju iz 1884. godine:

Inventar

Nepokretnog imanja Crkve Dobro Potočke u Srezu Rađevskom Okrugu Podrinskom za 1884. godinu računsku

• Častna trpeza prosto rezana kamena 1
• Svećnjaka 3
• Zvonce od tuča 1
• Đezva za toplotu 1 tanjir 1 staklo 1
• Crepulja za žar 1
• Kadionica od pleka stara 1
• Kandilo od kositera 4
• Zavese od cica 3
• Čiraka velika drvena pred presto 2
• Ikona 12 drveni i 10 od artije uramljeni
• Čaršafa 3 od platna 1 od čoje 1 od štofa
• Kanta od pleha za krštenje dece 1
• Sto drveni prost za celivanje ikona 1
• Ormar nov za stvari crkvene 1
• Odežda zlatotkana sa širitom 1
• Stihar od plavog atlaza sa širitom 1
• Epitrahilj sa širitom 1
• Par narukvica sa širitima
• Pojas sa širitima zlatnim 1
• Darak za putir od štofa 1
• Darak od štofa sa širitima 1
• Evangelije plekom okovano 1
• Službenik1
• Triod 1
• Oktoiha 2
• Minej opšti 1
• Časlovac 1
• Pentikostar 1
• Apostol 1
• Zvono veliko teško 100 kila

1. Crkva od tvrdog materijala daskom pokrivena

2. Zvonara na direcima daskom pokrivena

17. maja 1884. godine

Tutor crkve Dobro Potočke u Krupnju Sima Milanović Todor Ivanović

Sveštenik Marko Jovanović

Predsednik Suda Ilija Petrović

Sofrašice u Dobrom Potoku 1920. godine - Muzejska zbirka A. Đ. Krupanj

Po zapisima iz 1893. godine saznajemo da crkva ima pet duboreznih krstova iznad ikonostasa, česmu sa dve cevi "Braće Jugovića", drvenu zvonaru kao i zgradu gde se narod sastaje.²⁷

Sve do 1907. godine Crkva Dobropotočka i crkva u Krupnju bile su u zajednici. Te godine one su zvanično sudski podeljene. Po izgradnji crkve u Krupnju 1842. godine iz Dobropotočke crkve je preneta polovina inventara: barjak, ikone, sasude, knjige i dr. Sada je konačno podeljeno deobom i crkveno imanje na dva dela.

Tokom prvog svetskog rata 1914. godine austrijska vojska nije oštetila hram sem što su skinuli crkvena zvona sa zvonare i odneli ga sa sobom. Kasnije, tek 1926. godine, kupljeno je jedno zvono, a 1935. godine drugo zvono zauzimanjem sveštenika Petra Grujučića za vreme koga je 1930. Godine zatvorena priprata. ²⁸

Legende o Dobropotočkoj crkvi

Osnivanje crkve po zapisu iz 1893. godine

Obnova crkve 1932. godine u Dobrom Potoku - Muzejska zbirka A. Đ. Krupanj

"Ova crkva bila je namenjena: da se podigne na visu "Lazarici" J. I. iznad v. Krupnja i, tome je mestu naime obeležio prostor, i postavio signale: paliv' kandilo, obnoć uoči otpočinjanja rada, svi znaci neimarstva budu uništeni, a kandioce nestane sa oltarskog mesta. Zorom je nastalo traganje, i posle pola časa hoda, nađu goruće kandilo na mestu - gde je oltar današnje dobropotočke crkve. Verovanje je vladalo: da ova promena, Božijom promišlju izvršena, a kandilce da su ga anđeli preneli na Bogo-određeno mesto. Zato što je mesto bilo u potoku, i dobro sklonito, prozvana je crkva: "Dobro-potočka".

Arhiv Matice srpske, M. 9034,
Mihajlo P. Vasiljević 1893. godine

Osnivanje crkve po crkvenom letopisu

"Po predanju pojedinih seljaka vele: da je ova crkva trebalo da se podigne u selu Banjevcu - preko puta sela Lipenovića, na najvišem mestu i da su je Nemanjići počeli da grade. Prvo je donet prestoni kamen za žrtvenik - ali za jednu noć on je odatle odnešen zajedno sa čirakom i svećom na ovo mesto gde je današnja crkva. Tako je bivalo i sa ostalim materijalom, da što se danju donese u Banjevcu, da ga nešto noću odnese u Lipenović. Gde je ovaj materijal nošen niko nije znao, a narod je sa zebnjom pratio ovo čudo, adi niko nije smeo noću da ostane i da pripazi. Tako je trajalo nekoliko dana, dok jednog dana neki čobani nisu naišli na prestoni kamen, sveću i litar vina. Svi su se složili da je ovo Božije proviđenje naredilo da tu hram - dom molitve bude u Dobrom Potoku.

Iz letopisa crkve, zapisao
sveštenik Dragan Dimitrijević

Osnivanje crkve po sećanju starih krupnjana

Crkva u Dobrom Potoku počela je da se gradi u Lazarici, ali što god majstori za dan ozidaju ono uveče nestane. Onda su krupnjani tražili temelje, ali ih nađoše tek uveče, zahvaljujući upaljenom kandilu, pored jednog potoka gde je i danas. Tako su dalje prestali da je grade u Lazarici i podigli su je na dobrom mestu - tamo gde je Bog hteo.

Vasiljević Jela 1896, Krupanj
Vasiljević V. Bosiljka 1904, Krupanj
Popović Katarina, 1909, Krupanj
Gošić Milica, 1917, Krupanj

O imenu Dobropotočke crkve

3. Solunci iz Rađevine sa sveštenikom Petrom Grujičićem 1932. godine u Dobrom Potoku - Muzejska zbirka A. Đ. Krupanj

Po jednome, ovu je crkvu jednovremeno zidao jedan od Nemanjinih sinova - dok je drugi podizao Belu Crkvu, a kad su obe bile sazidane, braća su se pitala:

- Kako je tvoja crkva?

- Sklonita je, u Dobrom - potoku! A tvoja?

- Moja crkva je u ravnici, bela kao sneg, tako da se iz velike daljine može videti!

Arhiv Matice srpske, M. 9034
Mihajlo P. Vasiljević 1893. god.

Po crkvenom letopisu

Dobri Potok - po predanju, narod veli da je se u istom vremenu zidala crkva u Dobrom Potoku i Beloj Crkvi. Jednoga dana sreli su se majstori i jedne i druge crkve na mestu "Stojšine vodenice i tu su se pozdravili, upitali za zdravlje, a posle pozdrava upitali su se kako je sa radom crkve i dokle su stigli. Kad su upitali majstore iz Potoka, kako je sa vašom crkvom, a oni odgovoriše "Dobro". Zato ona dobi naziv Dobri Potok. A ovi upitaše dokle stigoste vi sa vašom crkvom, a oni odgovoriše: "Vala mi našu ubelismo".

Iz letopisa crkve, zapisao
sveštenik Dragan Dimitrijević

Dobropotočke mošti

Kada su tridesetih godina obnavljali crkvu, tada se menjao i ikonostas u crkvi Dobri Potok. Crkvenjak i pojac kada su podigli i poslednju gredu ikonostasa koja je ležala do poda, ugledaju u podu ispod same grede ljudsku ruku - mošti. Mošti su bile samo šaka sa prstima do lakta, potpuno suva sa kožom. Ovi su se našli u čudu zajedno sa sveštenikom. Odlučiše da ruku sahrane, odmah tu u groblje, i tako učiniše. Ali kad su crkvenjak i pojac došli svojim kućama u toku noći stade ih nešto daviti - lepo osećaju da ih nečija ruka davi, a glas iz dubine viče: "Vratite me gde mi je mesto!". Celu noć oka nisu sklopili, pa kad svanu, otrčaše svešteniku u Krupanj te mu sve ispričaše zapomažući, da neće dočekati živi noć. Pošto se začudiše, jer je sveštenik isto tako prošao, oni je ponovo iskopaju, prekade, pa Je polože ispod časnog prestola u oltar crkve. Više im se nije ništa desilo, a mošti su i danas danju na istom mestu.

Jela Vojinović 1896, Lipenović
Milan Gošić 1907, Lipenović
Boško Jugović 1914, Beč
Ankica Petrović 1919, Krupanj

Čudo u Dobrom Potoku

Bilo je to na svetog Arhanđela Mihajla Šestokrilca, hiljadu devestodvadeset i neke godine na službi u Dobrom Potoku. Naroda se skupilo mnogo jer praznik je, a i selo slavi svog sveca. Pre službe, taman je crkva okađena, a u crkvi se pojavi devojka u beloj 'aljini, dugoj kosi, bosa. Narod se začudi kad je vide, a ona priđe popu Peri i upita ga može li prvo grešne da istera iz crkve. Pop Pera začuđen ne mogade ništa reći, već samo klimnu glavom. Ona se tad okrenu prema narodu i reče: "Ja moram da isteram prvo grešnike iz ove crkve". Narod se zbuni i uskomeša, na ove njene reči. Ona nastavi, "Jedan od grešnika si ti!" i pokaza na oca popa Pere. "Pa, ti ženo!", - pokaza na jednu ženu iz Pantića, iz Brštice. "Pa, ti...!" - pokaza na jednu ženu iz Đukića iz Lipenovića. Narod se još više uskomeša, pa zbunjeno upita što su oni grešni. A ona odgovori: "Ti, pokaza popovom ocu, grešan si jer si platio čoveku, da ti ubije sinovca, a potom si ga bacio u bunar. Ti ženo, pokaza na ženu iz Pantića, gataš, a time drugima praviš zlo. Da si prestala to da radiš i od danas da postiš svaku sredu i petku, pogotovo ponedeljak. A ti ženo, pokaza na ženu iz Đukića, ti si se ogrešila jer si u bežaniju prvoga rata pobegla, a ostavila živo muško dete u kolevci. Dete ti je umrlo, kad su Švabe ušle u tvoju kuću i videli da ti je dete mrtvo oni su ga saranili pod krušku u tvom dvorištu. Kad je sve ovo izrekla narod je zanemio od čuda, a jedan od Teovanovića iz sela viknu: "Ma ljudi, nemojte slušati božiju ludu". Na to mu ona odgovori: "Videćeš ti čoveče ko je božija luda. Setićeš se ubrzo mene". To je rekla, izašla iz crkve i nestala.

I tačno bi za popovog oca, jer o tome se šuškalo po selu. I tačno bi i za onu gataru iz Brštice. A i za ženu iz Đukića jer kad je došla kući, ispod kruške je iskopala kosti svojeg mrtvog čeda.

Posle tri dana od ovog čuda onaj Teovanović što reče da se ne sluša božija luda, poranio je da ispeče još nešto rakije što mu je ostalo i nekim čudom zapali se i poče da gori. On je vikao svoje ukućane u pomoć ali oni spavaše mrtvim snom tako da ga ne čuše. Čule ga komšije, te su dotrčale da ga gase.

Čiča je posle još dugo živeo ali se mučio dosta od onih zadobijenih opekotina.

Vojinović Jela, 1896, Lipenović
Teovanović Milorad, 1906, Lipenović

O Dobropotočkoj Crkvi danas i njenom okružju

Crkva Sv. Uspenja Presvete Bogorodice u Dobrom Potoku je jedna od najstarijih u Podrinju, a opstala je zahvaljujući velikom trudu i radu parohijana i svešteoslužitelja. Svaki sveštenik je ostavio pečat svoga rada u izgradnji, renoviranju ili održavanju postojećeg, tako da danas ko god je poseti sa puno lepih uspomena poželi da opet dođe. A ona, stara lepotica, stidljivo skrivena ispod stoletnih lipa, čeka već petsto godina na nas, a daće Bog i na one koji će doći.

Na ulazu u ograđenu portu od tesane hrastovine upletene jasenovim prućem stoje dve kapije. Mala i velika kapija na drvenim stubovima pokrivene šindrom. Na svakoj kapiji stoje po tri krsta, a ispod krova po jedna dvostrana ikona koja prestavlja Uspenja Presvete Bogorodice. Ispred male kapije, koja je odmah do hrama, su dve ploče. Jedna je postavljena u spomen Knjazu srpskom Milošu Obrenoviću koji prisjedini Krupanj i Rađevinu Kneževini Srbiji 1834. godine, a na drugoj ploči predstavljen je istorijat crkve.

Lepotu crkve ističe drveni krov od suve hrastovine "pokriven šindrom" na kojem dominiraju dva krsta. Bela fasada ističe drvenu pripratu satkanu od hrastovih šašovaka i duboreza tipične rađevske ornametike.

Iznad crkve je zvonara, a ispred crkveni dom. U prizemlju crkvenog doma je sala sa kuhinjom, a na spratu etno-muzej "Zadužbina sveštenika Aleksandra Đurđeva".

Iza crkvenog doma pod zemljom uklesana u stenu sa nekoliko hodnika nalazi se kapela Sv. Velikomučenika Prokopija koja je stalno otvorena. Tu je i hektar uređenog groblja gde počivaju većim delom zemni ostaci starih krupljana, a manjim seljana iz Lipenovića.

Ispod crkve nalazi se česma "Braće Jugovića" koja se pominje još u prošlom veku. A na zidovima podzide uzidano je nekoliko ploča u spomen: Harambaši Đorđu Obradoviću Ćurčiji koji podiže Rađevinu na ustanak 1804. godine; Knezu Krsti Ignjatoviću, vojvodi rađevskom, branitelju Krupnja od Turaka od 1804-1812; Vojvodi Maksimu Krstiću, branitelju Krupnja od 1809-1813; Sreskom načelniku kapetanu Petru Radojloviću, koji iseli Turke i razruši Soko-grad 1862. godine.

Portu crkve krase stoletne lipe a ispod njih desetine sofri otkrivenih i pokrivenih koje su postavili domaćini parohijani za odmor svakoga ko kroči u ovo mesto koje krasi dom Božiji.

Ovu parohiju čine: selo Lipenović, selo Cerova, selo Kostajnik, selo Brštice i deo Krupnja.

Vašari su na Vaskrs, Petrovdan (kada je nadigravanje za dukat) i Velika Gospojina.

Sveštenoslužitelji ²⁹

• Sveštenik Jovan Doselac 1528. godine
• Sveštenik Vladisav 1548. godine
• Sveštenik Jakov 1595. godine
• Sveštenik Paun 1600-1604. godine
• Sveštenik Aleksa 1600-1604. godine
• Sveštenik Sima 1(831. godine
• Sveštenik Ćirko 1831. godine
• Sveštenik Avakum Stanojević 1836. godine
• Sveštenik Panta Krstić 1836. godine
• Sveštenik Ćirko Tadić 1836. godine
• Sveštenik Ćirko Popović 1840-1843. godina
• Sveštenik Avakum Popović 1840-1854. godine
• Sveštenik Marko Jovanović 1864-1898. godine
• Sveštenik Milivoje Plavšić 1898-1912. godine
• Sveštenik Petar Grujičić 1912-1932. godine
• Sveštenik Tihomir M. Petrović 1930. godine
• Sveštenik Kosta Novosiljcev 1933. godine
• Sveštenik Velizar Jocić 1934-1935. godine
• Sveštenik Sreten Todorović
• Sveštenik Jeromonah Andronik
• Sveštenik Dragojlo Ilić 1936-1953. godine
• Sveštenik Živojin Panić 1953-1955. godine
• Sveštenik Dragan Dimitrijević 1955-1963. godine
• Sveštenik Petar Ilić 1963-1970. godine
• Sveštenik Momčilo Vasiljević 1970-1980. godine
• Sveštenik Radenko Vasić 1980-1995. godine
• Sveštenik Aleksandar Đurđev 1995-

Sveštenik Protojerej Petar Grujičić 1918. godine	Sveštenik Protojerej Dragojlo Ilić	Sveštenik Protojerej Dragan Dimitrijević
Sveštenik Protojerej Momčilo Vasiljević	Sveštenik Radenko Vasić	Sveštenik jerej Aleksandar Đurđev 1995 godine

Arhitektura i slikarstvo

Crkva u Dobrom Potoku podužni presek

Crkva Sv. Uspenja Presvete Bogorodice je jednobrodna građevina tj. ima oblik malo izduženog pravougaonika sa polukružnom apsidom.

Hram je u osnovi dužine 17 m a širine 5,80 m. Pokrivena je visokim strmim krovom od šindre visine 8,50 m. Tehnika današnjeg pokrivanja jeste putovanje, dok je stara šindra bila u sistemu šašovaka. Po svojoj arhitekturi liči na naše crkve brvnare.

Niski obimni zidovi su od lomnjenog pritesanog kamena krečnjaka i sige koja prati obavezno uglove i svodove vrata i prozora. Omalterisana je spolja i iznutra.

Crkva u Dobrom Potoku osnova

Nekadašnji trem na drvenim stubovima zamenila je drvena priprata zatvorena 1930. godine. Ulaz u hram čini otvor sa svodom - nekadašnja ulazna vrata. Pod hrama nekada je bio popločan ciglom, a danas ga zamenjuju betonske pločice. Ispred ikonostasa u podu nalazi se amvon od tesanog belog polumermerana kojem je urezana šestokraka zvezda ime Nedeljko i godina 1858. Ime se odnosi na majstora koji je otesao i postavio isto tako od polu mermera ploče poda oltara.

Crkva ima dva prozora. Jedan na istoku u oltaru, a jedan do ikonostasa na južnoj strani. Vrata danas postoje samo jedna dok su nekada pored zapadne strane postojala i na južnoj strani ali su, ne zna se kada, zazidana.

Crkva u Dobrom Potoku poprečni presek

Sačuvan je kompletan stari ikonostas iz 1826. godine. Njega su sačinjavale dve prestone ikone, dveri, nadverje i pet velikih duboreznih krstova koji su stajali na vrhu ikonostasa. Tri ikone slikane na drvetu ovoga ikonostasa nalaze se u crkvenoj riznici. Dveri su otkupljene za crkvu u Krupnju 1842. godine i nalaze se u njoj.

Na carskim dverima, u dva veća ovala, predstavljene su Sv. Blagovesti, dok su u gornjim i donjim medaljonima sedeće figure jevanđelista. Uz donji rub srednjeg medaljona, ispod figure Sv. Arhanđela Gavrila, nalazi se zapis priložnika. "Siju dveri otkupi rab božiji Petar Filipović od sela Banjevca sebi i domu za zdravlje". Uz donji rub drugog srednjeg medaljona, ispod figure Sv. Blagovesti, nalazi se zapis otkupljivača i priložnika: "Siju dveri otkupi rab božiji Jevto Milutinović od sela Banjevca od Dobri Potok crkve sebi i domu za zdravlje + usopšoj Milutin i Kuruna". Polja oko medaljona čine raznobojni cvetovi.

Ove dveri su rađene 1826. godine. Identične dveri iz iste godine nalazile su se u crkvi Sv. Vaznesenja u Cvetulji, danas u muzejskoj zbirci A. Đurđeva u Krupnju, a slične u manastiru Tronoša i drugim crkvama Podrinja. Sve nas upućuje da je njihov ikonopisac Mihajlo Konstantinović rodom iz Bitolja.

Crtež krstova na ikonostasu 1893. godina

Od pet velikih drvenih krstova ikonostasa danas su sačuvana samo dva. To su duborezni krstovi veličine 100x130 i 100x115 cm. Skicu ovih krstova od kojih se na sredini postojećih nalazilo raspeće Spasiteljevo ostavio nam je sreski pisar iz Krupnja 1893. godine.

Današnji ikonostas urađen je 1970. godine. Plan za ikonostas izradio je dr. Dragomir Tadić arhitekta iz Beograda. Ikone naslikao akademski slikar Živko Stojisavljević profesor iz Beograda, a duborez za ikonostas izradio je Blagoje Mitrović stolar iz Valjeva.

Današnji ikonostas čine dve prestone ikone: "Presveta Majka Bogorodica sa Hristom" i "Gospod Isus Hristos"; dveri na kojima su predstavljene "Blagovesti" i đakonska vrata na kojima su "Arhanđel Mihajlo" i "Sveti Jovan Krstitelj".

Bogatstvo ove crkve čine ikone. Jedan broj ikona nalazi se u samom hramu, jedan u crkvenoj riznici, a najveći deo prenet je u crkvu, u Krupanj 1842. godine kao i veliki broj sasuda i knjiga. Međutim, sve ikone iz Krupnja odneo je muzej Šapca 1953. godine, a tamo se danas nalaze samo tri ikone, dok su ostale ikone nestale.

Crtež krstova na ikonostasu 1893. godina

Obostrana ikona sa litije, rad ulje na platnu 16x55 cm, sa jedne strane je predstavljeno "Sv. Krštenje Hristovo u Jordanu", a na drugoj strani "SV. Georgije". U donjem delu ikone je potpis ikonopisca:

"Grigorije Zograf 1790. meseca maja, 10". Ikona se nalazi u šabačkom muzeju.

Ikona "Sv. Toma proverava Hristove rane" zavetinska slava sela Lipenovića. Rad je tempera na dasci 31x22,5 cm 18. vek. Ikona se nalazi u šabačkom muzeju.³²

U samom hramu nalazi se šest ikona, rad ulje ia platnu, veličina 55x70 i 50x70 cm, ikonopisca Teodora Tatića 1870. godine. To su ikone "Sv. krštenje Gospodnje", "SV. Ignjatije Bogonosac", "Sv. Jovan Preteča" i "Sv. Petar i Pavle". Ispod svake ikone je potpis ikonopisca "olovo Teodor Tatić leta 1870". Ove ikone su bile u vrlo lošem stanju s obzirom da su bile skinute sa svojih drvenih ramova, a likovi slabo vidljivi. Posle čišćenja i konzervacije pokazale su svoju lepotu.

Unutrašnjost hrama danas

Ikona ulje na platnu 55x70 cm, nepoznatog ikonopisca iz polovine 19. veka, nalazi se na južnom zidu hrama. Na njoj su predstavljeni "Sv. Nikola i Arhanđel Mihajlo".

Ikona, ulje na platnu 100x70 cm, nepoznatog ikonopisca iz druge polovine 19. veka nalazi se u priprati. Na njoj je predstavljena "Sveta mati Petka Paraskeva".

Na spoljnoj strani priprate nalaze se dve ikone 60x30 cm, ulje na bakarnom limu, s početka veka, nepoznatog ikonopisca. Na njima su predstavljeni "Sv. Sava" i "Sv. Nikola".

Sv. Nikola i Sv. Arhanđel Mihajlo 19. vek nepoznati autor	Sv. Ignjatije Bogonosac 1870. godina Teodor Tatić
Sv. Krštenje Hristovo na reci Jordanu 1870. Teodor Tatić	Sv. Nikola i Sv. Petka Paraskeva 1870. Teodor Tatić

Crkvena riznica

Arheološki nalazi

1. Fragmenti srednjevekovne keramike pronađeni prilikom arheološkog iskopavanja oko crkve.

2. Okrugla izrezbarena ploča od legure - ukrasni deo konjske opreme 17. vek. Pronađena prilikom arheološkog iskopavanja.

3. Diskos od olova 17. vek. Pronađen prilikom arheološkog iskopavanja.

4. Veliki ključ od kovanog gvožđa 18. vek. Pronađen prilikom arheološkog iskopavanja.

5. Austrijski srebrnjak iz 1784. godine. Pronađen prilikom arheološkog iskopavanja.

Kašičica za pričest 18. vek

6. Kašičica za pričest, srebro - 18. vek. Dužina 13,5 cm.

Zvezdica 18. vek

7. Zvezdica, srebro - 18. vek. Ugravirane šare sa prednje strane. Sa zadnje strane urezan natpis "Zvezdica priloži Nikola Milošević iz Radojevića".

Krst ručni 18. vek

8. Krst ručni celivajući. Drvo, rezanje, legura, livenje, pozlata i polu drago kamenje. Sredina 18. veka. Veličina 11,5x6,5 cm. Na prednjoj strani drvenog krsta prikazano je Raspeće Hristovo, a na krajevima krakova u pravougaonim nišama poprsja četvorice jevanđelista. Na drugoj strani prikazano je Krštenje Hristovo, a na krajevima jevanđelisti kao i kod Raspeća. Krst drveni nije precizno rezbaren. Oko okova sa tri strane krasi poludrago kamenje.

Kutija za miro 18. vek

9. Kutija za miro, Rusija - 18. vek. Rađena je od posrebljenog mesinga u obliku malog hrama sa krovom i pročeljem koje se otvara. Prednja strana ukrašena je ugraviranim motivom Raspeća Gospoda Isusa Hrista. Iznad Raspeća je šestokraka zvezda u kojoj je oko. Bočne strane nisu ukrašene. Na vrhu je ruski krst. Visina kutije je 14 cm, sa osnovom 10x5 cm.

Antimis 18. vek

10. Antimins datira s početka 18. veka. Na njemu je zapis "Sej Boženstveni Antimis napečata se u vreme Preosvećenog Gospodina Pavla Nenadovića Pravoslavna Arhiepiskopa Karlovačkog.

Kadilo 19. vek

11. Kandilo od bronze, serijski rad - početak 19. veka. Rađeno od livenih delova sa istovetnim predstavama Raspeća Hristovog, spojenih zakovanim elementima. Uz gornju ivicu na tri mesta i pri dnu zakačeni karikom vise liveni krstovi sa reljefnom predstavom Raspeća. Prečnik gornjeg otvora je 6,3 cm, prečnik dna 5 cm visina kahdila je 11 cm.

12. Kandilo od bronze serijski rad - početak 19. veka. Rađeno od livenih delova, pet istovetnih na kojima ima po 16 pravougaonih otvora. Za dno je prikovan krst. Širina gornjeg otvora je 6 cm, visina 8 cm, a dno 5 cm.

Krst prestoni 19. vek

13. Krst prestoni. Drvo rezanje, srebro, livenje, filigran - početak 19. veka. Dimenzije 28,5x10 cm. Stopa je okrugla, stepenasta, ukrašena biljnim ornamentom. Nožica je kružnog preseka na sredini sa prstenastim nodusom. Krst je ravan. okovan i ukrašen filigranom. Svuda okolo krsta su bogate filigranske palmete koje prave venac. Drveni krst je veoma oštećen i sao se razaznaje Raspeće Hristovo.

Krst ručni 19. vek

14. Ručni drveni krst celivajući - polovina 19. veka. Veličina 12x6,5 cm rezbaren predstavom Raspeća.

Krst sa felona 19. vek

15. Krst sa felona, srmani vez 27x27 cm - polovina 19. veka.

Kašičica za pričest 19. vek

16. Kašičica za pričest, posrebljeni mesing, ugravirana biljna ornametika 18 cm - polovina 19. veka.

Krst proskurnik 19. vek

17. Krst proskurnik (deo). Bronza, livenje, polovina 19. veka - Rusija. Krst veličine 10,5x5,5 cm. Na prednjoj strani u centru je raspeće, a okolo dopojasne predstave četvorice jevanđelista. S druge strane predstavljeno je Sveto Krštenje Gospoda Isusa Hrista, a okolo su opet jevanđelisti. Nedostaje proskurnik.

Antimis 19. vek

18. Antimins sa natpisom "Antimis osvećen od Episkopa Šabačkog Joanikija u crkvi šabačkoj 1850. godine".

Putir 1900. godina

19. Zvezdica, mesing- kraj 19. veka.

20. Kandilo, bronza- kraj 19. veka. Predstave životinjske i biljne ornamentike.

21. Čiraci, mesing, livenje- 19. vek.

22. Antimins sa natpisom "Osvećenje ovog antimisa obavi Preosvećeni Teodosije Arhiepiskop Beogradski i cele Srbije u hramu Simeona Mirotočivog u Beogradu 7 oktobra 1883. godine".

23. Putir, srebro, livenje. Ugraviran tekst "Priloži crkvi Dobropotočkoj Đorđe P. Radojlović 1900. godine".

24. Putir, posrebljen, livenje. Ugraviran tekst "Aleksa M. Stanić i supruga Jelena priložiše Dobropotočkoj crkvi 1901. godine".

Prestoni krst 1906. godine

25. Prestoni krst, livenje, posrebljeni mesing, emajl, 42x17 cm. Ugraviran tekst "Prilog crkvi Dobropotočkoj Aleksa Stanić i supruga Jelena 1906. godine".

Ikone

Triptih 19. vek

26. Grafika sa predstavom "Sveti Dimitrije" 1807. godina - oštećena.

27. Triptih. tempera na dasci, 30x19 cm, bez stranica. Predstavljena Presveta majka Bogorodica sa Hristom u rukama. Iznad dva anđela - 19. vek.

28. Triptih, tempera na dasci, 27,5x17 cm. Predstavljena Presveta Bogorodica sa Hristom u rukama. Stranica desna 23x8,5 cm sa predstavom Sv. Nedelje - 19. vek.

29. Triptih, tempera na dasci, 27,5x18 cm. Predstavljena Presveta Bogorodica sa Hristom u rukama. Stranica leva, 25x9 cm Sv. Varvara. stranica desna sprana - 19. vek.

30. Stranica triptiha 24x9 cm, Sv. Nedelja- 19. vek.

Triptih 19. vek

31. Stranica triptiha, tempera na dasci, 26x11,5 cm. Predstave Sv. Stefan, Sv. Kozma i Damnjan i Sv. Dimitrije - 19. vek.

32. Prestona ikona "Presveta Bogorodica sa Hristom u krilu sedi na prestolu". Tempera na dasci, 43x63 cm iz 1826. godine. U donjem delu zapis: "Ovu ikonu otkupi rab božiji Stojan Vasić i Mićo od sela Tršnjice sebi i domu za zdravlje leta 1826".

33. Prestona ikona "Gospod Isus Hristos sedi na prestolu". Tempera na dasci, 46x63 cm iz 1826. godine. U donjem delu zapis "Leta 1826 Ovu ikonu otkupi rab božiji Petar Mitrović od sela Banjevca sebi i domu za zdravlje".

Prestona ikona Presvete Majke Božije 1826. godina

34. Nadverje "Sveta Trojica". Tempera na dasci, 90x70 cm iz 1826. godine. U donjem delu zapis: ..Siju ćemer otkupi rab božiji Stefan i Spasen od sela Culina sebi II lomu za zdravlje".

35. Ikona "Gospod Vsedržitelj. Tempera na dasci, 28x22 cm -Rusija. Polovina 19. veka.

36. Ikona "Pokrov Presvete Bogorodice". Ulje na dasci, 30h21 - druga polovina 19. veka.

Prestona ikona Gospoda Isusa Hrista 1826. godina

37. Ikona "Raspeće". Tempera na dasci, 40x32 - Rusija prva polovina 19. veka. Ruska šematizovana ikona. rad serijskih radionica. U četiri polja nalaze se: Bogorodica sa Hristom, Sv. Nikola. arhanđel Mihajlo i sv. Georgije. U sredini Raspeće u crvenoj pozadini.

Stare knjige

Nadverje 1826. godina, i ikona Gospoda Vsedržitelja iz 19. veka

38. Oktoih, štampan u Moskvi u 18. veku, bez korica 16,5x10 cm. Prvi zapis "1821. godina". Drugi zapis na kraju "Čiju knjigu otkupi od Jereja Sime za dom svoj za 40 groša M. Pov". Treći zapis pa krajnjem listu ..Jerej Avakum Popović iz Likodre".

39. Šestodnjevje, štampano u Moskvi 1762. godine, sa drvenim koricama u kožnom povezu. 21x16. Zapis u sredini knjige ..28. III 1897. godine Vlajko Popović i Olga učitelji iz Krupnja pevali na bdeniju".

40. Mjesecoslovlje štampano u Moskvi u 18. veku, sa drvenim koricama u kožnom povezu, 17,5x10 cm. Zapis: "Jereja Popa Avakuma Popovića iz Likodre 1840. godine"

41. 'Trebnik štampan u Moskvi 1770. godine, bez korica, oštećen.

42. Apostol štampan u Moskvi 18. vek, bez korica, oštećen.

Ikona Pokrov Presvete Bogorodice 19. vek

43. Akatist, štampan u Moskvi 1780. godine, sa drvenim koricama u kožnom povezu. 17x21 cm. Zapis: ..Čiju knjigu priloži Đedo Šibčić rodom iz Crne Gore, a duže vreme živi u Krupnju".

44. Psaltir, 19. vek, oštećen.

45. Irmologija, štampana u Beogradu 1837. godine, sa drvenim koricama presvučena kožom, 25,5x17,5 cm. Na prvoj strani zapis "Sija knjiga Jermologija, otkupi je rab božiji Sava Nikolić žitelj Planine i priloži je svome parohu svešteno jereju Ćirku Popoviću vo crkvi dobropotočkoj vosuščija uspenija Bogorodičina Sebi n svome domu za zdravlje 22 Jula 1840 godine u Krupnju". Crtež glave sveštenika.

46. Služebnik štampan u Beogradu 1838. godine, sa drvenim koricama u kožnom povezu. 22x17 cm. zlatotisk.

Ikona Raspeće 19. vek

47. Minej opšti, štampan 1862. godine u Moskvi, karton presvučen kožom, 25x16 cm.

48. Molbeno pjenije, štampano u Beogradu 1868. godine, oštećeno sa zapisom "Siju knjiga jest Molbeno pjenije, priloži je Marko Grujičić iz Velike Reke, (Srez Azbukovački, svetom hramu crkvi dobropotočkoj, srez Rađevski za spome Počivšem svom đedu Gruici, a sebi n svome domu za zdravlje, 28. marta 1868. godine u Krupnju".

49. Časoslov. štampan u Beogradu 1871. godine. karton presvučen kožom. 19x13 cm.

50. Jevanđelje, štampano u Moskvi 1896. godine, drvene korice okovane mesingom. 26,5x20 cm. Na prednjoj strani u okruglom medaljonu liveizem predstavljeno je ,,Sv. Vaskrsenje Gospoda Isusa Hrista". a u četiri medaljona u uglovima jevanđelisti. Zapis .,15. avgusta 1899. godine. Dobri Potok. Ovo sveto Evanđelje priložiše Dobro - potočkoj Crkvi ovi priložnici:

1. Obren Jakšić trgovac iz Cerove: 10 dinara

2. Bogosav Petrović zem. iz Lipenovića 10 dinara

3. Milan Živanović zem. iz Lipenovića 10 dinara

4. Risto Đukanović zem. iz M. Zvornika 5 dinara

5 . Miloje Ž. Plavšić sveštenik brštički 5 dinara

6. Todor Kostić sarač iz Krupnja 2 dinara

7. Milovan Petrović žandarm iz G. Dobrića 2 dinara

8. Savo Vučenović maidarm iz Bosne 2 dinara

9. Milan Grujičić pisar opštinski Cerova 1 dinar

10. Jevto Vasiljević zem. iz Tolisavca 1 dinar

11. Sima R. Pantić meh. iz Krupnja 1 dinar

12. Ilija Lukić zem. iz Banjevca 1 dinar

13. Vlajko Popović učitelj iz Krupnja 1 dinar

14. Todor Ivanović opančar iz Krupnja 1 dinar

15. Svetislav Petrović iz Kržave 1 dinar

16. Panto Jovanović zem. iz Lipenovića 1 dinar

17. Mihajlo Gošić zem. iz Lipenovića 1 dinar

18. Petar Gajić zem. iz Banjevca 1 dinar

19. Marko Ivanović zem. iz Banjevca 1 dinar

20. Andrija Jovanović zem. iz Postenja 1 dinar

21. Ilija Vučićević zem. iz Brštice 0,50 para

Jevanđelje 19. vek

22. Bogosav Nikolić zem. iz Banjevca 0,50 para

23. Savo Polić zem. iz Uzovnice 0,50 para

24. Marko Grujičić zem. iz Banjevca 0.50 para

25. Sava Jovanović sveštenik iz Krupnja 0,50 para

26. Radisav Ranković zem. iz Postenja 0,50 para

27. Mijailo Živanović zem. iz Tomnja 0,50 para

28. Radosav Nikolić zem. iz Banjevca 0,50 para

29. Stanko Nikolić zem. iz Banjevca 0,50 para

30. Lazar Petrović zem. iz Rujevca 0,10 para

31. Maksim Pantelić zem. iz Tolisavca 0,20 para

32. Jovan Gošić zem. iz Lipenovića 0,10 para

33. Vukosav Vasić zem. iz Banjevca 0,20 para

34. Pavle Gajić zem. iz Banjevca 0,20 para 62,90

na drugu stranu

35. Cvetin Grujičić zem. iz Rujevca 0,10 para

36. Simeun Živanović zem. iz Tomnja 0,20 para

37. Ranko Ilić zem. iz Šljivove 0,50 para

38. Risto Ćirić zem. iz Rujevca 0,20 para

39. Danilo Tadić zem. iz Rujeva 0.20 para

40. Svetozar Ćirić zem. iz Rujevca 0,20 para

41. Milan Nestorović zem. iz Rujevca 0,20 para

42. Mihajlo Živanović iz Postenja 0,20 para

43. Mitar Andrić zem. iz Rujevca 0,20 para

44. Pavle Marković zem. iz Cerove 0,10 para

45. Milan Đ. Teovanović zem. iz Lipenovića 0,20 para

Gornji priložnici priložiše svega 65,20 dinara i slovima šezdeset pet dinara dvadeset para dinarskih. Gornja suma izdata je ovako. Dato za Sveto Jevanđelje 60. dinara " " telegrafsku uputnicu n to na vrednost novaca i broj reči kao n 2 priznanice o istinitosti pošiljke n poštarine Svetog Evanđelja 4.95 p. din. i 0,25. p. dinarskih vraćeno i dato na tas crkveni.

Ovo Sv. Evanđelje kupljeno je i prikupljen je prilog za vreme popovanja Miloja Ž. Pčlavšića sveštenika brštičkog.

20. avgust 1899. god Dobri Potok

Staro groblje

Na zapadnoj strani, do crkvene porte nalazi se hektar starog krupanjskog groblja. Ovo groblje, staro koliko i crkva, tokom vremena u potpunosti je zaraslo i većim delom nepristupačno. Spomenici su vremenom oboreni, jedan broj je zemlja pokrila, a drugi ljudska nemarnost skrnavila.

Imajući u vidu jednu bolnu crtu u srpskom narodu, a to je zaboravan i primitivan odnos prema starim grobljima, odlučismo da 1995. godine nešto promenimo i damo civilizacijski i hrišćanski primer ljubavi prema mrtvima i njihovim grobnim belezima.

Uz veliku pomoć parohijana, mobom se pristupilo krčenju drveća i sakupljanju razbacanih kamenih opsega, podizanju spomenika i njihovom ponovnom usađivanju. Za godinu i po dana rada rezultati su bili izvanredni na opšte zadovoljstvo svih. Iz groblja je izvađeno 350 kola kamena i 70 kola panjeva. Podignuto je na stotine spomenika. Svaki spomenik je usađen, ubetoniran, a oštećen saniran. Sva zemlja oko spomenika je rasplanirana, posejana parkovska trava, koja se redovno održava i ne dozvoljava korovu da raste.

Ovo je prvo krupanjsko groblje i u njemu leže zemni ostaci oko osamdeset posto krupljana, a dvadeset posto seljana iz sela Lipenovića. Posmatrajući u celini, svi spomenici na ovom groblju su vrlo zanimljivi, kako po svom obliku i u ukrasima, tako i po različitom vremenu nastanka i sadržaju sačuvanih nadgrobnih natpisa.

U najstarije spomenike na ovome groblju spadaju nadgrobni belezi bez natpisa, skromno obrađeni od ovdašnje sige i krečnjaka. Na ovim spomenicima, različitih veličina dominiraju: uklesani krstovi raznih formi i oblika čija obavezna pratnja jesu predstave polumeseca, punog meseca, mladog meseca tj. mena; predstave određenih alatki, krampa i sekire, kao oznake muškarca i preslice kao oznake žene; i mnogih drugih dekorativnih elemenata.

U drugu grupu spadaju spomenici sa natpisima koji se opet mogu podeliti na one, koji su pravljeni od ovdašnjeg materijala, a koji su mnogo grublji sa šturim podacima, i one koji su pravljeni od kamena sa strane, a koji obiluju većim tekstom. Ovo su spomenici s kraja 18. i 19. veka. Ovi spomenici su najdekorativniji.

U poslednju grupu spadaju nadgrobni spomenici koji su podignuti krajem prošlog veka i tokom ovoga veka. Dekoracija ovih spomenika je raznovrsna.

Izvori i literatura

18 D. Bojanić, nav delo.

19 Arhiv Matice srpske, M. 9034.

20 D. Bojanić, nav delo.

21 Isti.

22 Popis pograničnih nahija, nav. delo.

23 Jovan Stakić, Crkva u Dobrom Potoku, Glas Podrinja 28. 12. 1989. godine; Spomenica-Episkop Jovan četvrt veka na čelu Eparhije, Šabac 1986, 71.

24 Arhiv Srbije, ZMP Ibr. 6685 - Tevter Mukade Krupanj 1831. god.

25 Arhiv Srbije, Mitropolija beogradska 1836. god.

26 Državni šematizam 1864-1898.

27 Arhiv Matice srpske, nav delo.

28 Muzejski arhiv Aleksandra Đurđeva Krupanj, Letopis Dobropotočke crkve, K 33 C.O.D. P. 129/1.

29 D. Bojanić, nav delo; Državni šematizam 1864-1912; Muzejski arhiv A. Đurđeva, Letopis, Prepiska i dr.

30 Svetlana Mojsilović-Popović i Branko Vujović, Manastir Tronoša, Beograd 1987, 33.

31 Aleksandar Đurđev, Crkveno Blago Rađevine iz zbirke Aleksandra Đurđeva, Loznica 1991: Aleksandar Đurđev, Izložba slika naših sugrađana 1932-1992, Beograd 1992;

Aleksandar Đurđev, Kulturna i sportska društva, nav. delo; Srpska umetnost 18. i 19. veka iz zbirke narodnog muzeja u Šapcu 1989.

32 Isti.

// Eparhija Šabačko-Valjevska / Crkve Krupnja //
[ Aktuelno | Istorijat | Ustrojstvo | Vladika | Svetinje | Duhovnost | Istorijska biblioteka]
[ Promena pisma | Mapa | Pretraga | Kontakt ]